Bóle kręgosłupa – jak sobie z nimi radzić?

Według danych, co najmniej 60-80% ludzi w krajach zachodnich doświadczyło bólu kręgosłupa w swoim życiu. Przyczyną tego jest zarówno nadmiar, jak i niedobór aktywności fizycznej. W czasie pandemii, gdzie spora grupa ludzi miała mało aktywności i dłuższy czas spędzała przy biurku, mogło to wpłynąć na wzrost przypadków bólu kręgosłupa.

Predyspozycje genetyczne odgrywają istotną rolę w kształtowaniu naszego zdrowia, w tym także w podatności na ból kręgosłupa. Badania genetyczne wykazały, że pewne warianty genów mogą zwiększać skłonność do schorzeń kręgosłupa, takich jak dyskopatia czy zapalenie stawów kręgosłupa. Dlatego też, dla niektórych osób ryzyko wystąpienia bólu kręgosłupa może być częściowo uwarunkowane dziedzicznie.

Choć ból kręgosłupa może być powszechnym dolegliwością, nie jesteśmy skazani na to, aby żyć z nim przez całe życie. Istnieją liczne metody leczenia i łagodzenia bólu kręgosłupa, od fizjoterapii i regularnych ćwiczeń po odpowiednie wsparcie farmakologiczne i interwencje chirurgiczne. Kluczowe jest zrozumienie przyczyn bólu i podjęcie działań mających na celu jego zwalczanie, co może znacząco poprawić jakość życia i codzienną sprawność.

Jak kręgosłup jest zbudowany i jakie pełni funkcje?

Aby zbadać bóle w obrębie kręgosłupa, trzeba zwrócić uwagę na jego budowę. W trakcie procesu ontogenetycznego u każdej osoby powinien on ustawić się w kształt litery S. Ta figura umożliwia absorbowanie wstrząsów w czasie aktywności fizycznej i zmniejsza naprężenia na kręgi, krążki międzykręgowe oraz nerw rdzeniowy. Niemniej jednak nawet najmniejsza odchylenie od tego kształtu może zmniejszyć zdolność kręgosłupa do amortyzacji wstrząsów, co może prowadzić do pojawienia się mikrouszkodzeń i bólu.

Bóle w odcinku lędźwiowym.

Bóle lędźwiowe są najczęstszą dolegliwością bólową występującą w obrębie kręgosłupa, które mogą pojawić się nagle i po raz pierwszy w postaci tzw. bólu ostrego. Dokonanie diagnozy i wskazanie czynnika, który wywołał taką sytuację, jest bardzo trudne i tylko w 2% przypadków prawidłowo określa jego źródło. Zwykle ból samoistnie ustępuje, ale może on powracać, co nazywane jest przypadłością chroniczną. Niestety, nawroty bólu są nieprzewidywalne i spontaniczne, co może dotknąć nawet 85% osób (Gordon i Bloxham 2016).

Przyczyny bólu w odcinku lędźwiowym.

Kiedy analizujemy przyczyny dolegliwości bólowych kręgosłupa lędźwiowego, najczęściej wskazuje się na zmiany mechaniczne wynikające z dźwigania ciężkich przedmiotów, które mają szczególne znaczenie dla osób pracujących jako pielęgniarki, magazynierzy lub na budowach. Warto jednak mieć na uwadze, że samo dźwiganie ciężarów lub nieprawidłowe ich podnoszenie nie jest wystarczającym wyjaśnieniem pojawiania się bólu. Ostatnie badania wskazują, że istotnym czynnikiem może być także struktura genetyczna, która decyduje o tym, jak bardzo podatny jest nasz organizm na określone bodźce wywołujące ból. Do tej pory nie mamy jeszcze wystarczającej wiedzy na temat czynników, które mogą powodować zwiększenie zapadalności na ból, dlatego ta linia badań jest bardzo interesująca i warta eksploracji (Balagué i wsp. 2012, Zaniewska 2012).

Bóle kręgosłupa, a pozycja ciała.

Ludzie, którzy spędzają dużo czasu w pozycji siedzącej, są również podatni na dolegliwości bólowe. Przyczyną tego jest utrzymywanie niewłaściwej postawy, co powoduje osłabienie sprawności mięśniowych. Tak samo jak każdy inny mechanizm, nasz organizm ma tendencję do dostosowywania się do warunków wokół, wraz z konsekwencją utraty siły mięśniowej. To prowadzi do problemów z postawą, a w rezultacie do bólów kręgosłupa szyjnego, piersiowego i lędźwiowego, przede wszystkim w dolnej części.

Profilaktyka bólów w odcinku lędźwiowym.

Profilaktyka jest niezbędna do zmniejszenia liczby osób cierpiących na ból kręgosłupa, z którymi zmierzyć może się nawet 60-80% ludności Zachodu. Według badaczy, najlepszym rozwiązaniem w tej sytuacji jest wzmocnienie mięśni głębokich. Hsu i wsp (2018) podkreślają, że stabilność tułowia pozwala przyjmować zdrowe pozycje, zapobiegając nadmiernemu wychwianiu. Tymi mięśniami są mięsień dna miednicy, przepona, mięśnie wielodzielne lędźwi oraz poprzeczny brzucha. Ważne jest, aby poprzedzając ruch kończyny górnej, mięsień poprzeczny brzucha kurczył się. W przeciwnym razie będą go zastępować inne mięśnie wraz ze wzrostem obciążenia, co może skutkować bólem. Dlatego tak istotna jest profilaktyka.

Jak walczyć z bólem kręgosłupa?

Zalecam, aby szczególnie w przypadku promieniowania bólów do nogi (radikulopatia lędźwiowa), osoba mająca takie objawy, udała się do specjalisty, który przeprowadzi badania, pozwalające na postawienie diagnozy i wprowadzenie skutecznych rozwiązań. Nie zaleca się działać samemu. Jeżeli jednak nie istnieje możliwość wizyty u specjalisty, warto wdrożyć w życie ćwiczenia stabilizacyjne (core training) i zwykły spacer, jak zaproponowano w celach profilaktycznych (Suh i wsp. 2019). Dodatkowo wskazane są ćwiczenia mobilizacyjne (Yang i wsp. 2015), które pomogą nie tylko zmniejszyć częstotliwość występowania bólu, ale także zwiększyć siłę prostowników tułowia oraz mobilność w odcinku piersiowym kręgosłupa.

Bóle kręgosłupa – podsumowanie

Bóle dolnego odcinka kręgosłupa mogą zarówno dotykać osób pracujących fizycznie, jak i umysłowo. Prawdopodobnie ma to związek z czynnikami genetycznymi. Aby uchronić się przed cierpieniem, należy przede wszystkim wzmacniać mięśnie głębokie odpowiedzialne za utrzymanie prawidłowej funkcji kręgosłupa, a także zapewnić sobie odpowiedni zakres ruchu – sugeruje się, aby w tym celu wykorzystywać rozciąganie i roller.