Multiwitaminy a zdrowie

Według Narodowego Badania Zdrowia i Odżywiania (NHANES; 2007‑2010) suplementy diety stosowane są przez 53% dorosłych Amerykanów. Przeprowadzone badanie miało na celu sprawdzenie, dlaczego Amerykanie przyjmują suplementy diety. Najczęstszymi przyczynami stosowania suplementów diety były: „poprawa ogólnego stanu zdrowia” (45%), „utrzymanie zdrowia” (33%), „zdrowie kości” (25%). Dominującymi suplementami okazały się preparaty multiwitaminowe i mineralne.

W Polsce również najczęściej stosowanymi suplementami są preparaty multiwitaminowe i mineralne. W 2016 roku na grupie 100 osób (94% kobiety i 6% mężczyzn), które wzięły udział w ankiecie aż 77% udzieliło odpowiedzi, że stosowało suplementy diety. Natomiast jak podaje Wierzejewska, 14% do 74% badanych w zależności od grupy populacyjnej i 98% u kobiet w ciąży deklarowało przyjmowanie suplementów diety.

Większość ludzi przyjmuje multiwitaminy w przekonaniu, że poczują się lepiej, uzyskają więcej energii, poprawią zdrowie i zapobiegną chorobom. Pamiętajmy, że żaden suplement nie jest w stanie zastąpić odpowiednio zbilansowanej diety, jeżeli chodzi o dostarczenie witamin oraz minerałów.

SUPLEMENTY MULTIWITAMINOWE, A ZDROWIE.

Hipoteza, że ​​preparaty witaminowe/mineralne mogą obniżać ryzyko chorób układu krążenia i nowotworów, wynika z opublikowanych dowodów potwierdzających rolę określonych mikroelementów w zapobieganiu chorobom. Dane są zgodne, że dieta bogata w owoce i warzywa wiąże się z niższym ryzykiem chorób układu krążenia i raka, które są najczęstszymi przyczynami zgonów. Jednak czy codzienna suplementacja multiwitaminowa zmniejsza śmiertelność, choroby układu krążenia lub zapadalność na raka?

Wieloetniczne badanie kohortowe nie wykazało związku między stosowaniem multiwitamin i śmiertelnością ze wszystkich przyczyn, chorób sercowo-naczyniowych lub nowotworów u 182 099 mężczyzn i kobiet po średnim okresie obserwacji 11 lat. Cytując autorów: „W obecnym badaniu nie stwierdzono wyraźnego spadku lub wzrostu śmiertelności ze wszystkich przyczyn, chorób układu krążenia lub raka wśród użytkowników suplementów multiwitaminowych. Co więcej, ryzyko zachorowalności z powodu nowotworów ogólnie lub konkretnych rodzajów nie różniło się między osobami stosującymi multiwitaminy, a niestosującymi”.

SUPLEMENTY MULTIWITAMINOWE, A ŚMIERELNOŚĆ.

W innym, dużym badaniu kohortowym na temat zdrowia kobiet, z medianą obserwacji trwającą 8 lat, wśród 161 808 kobiet po menopauzie (z czego 41,5% przyjmowało multiwitaminę) nie stwierdzono związku stosowania multiwitamin z ryzykiem zachorowania na raka i choroby sercowo-naczyniowe, a śmiertelnością.

W próbie interwencji żywieniowej Linxian, po 6 latach suplementacji i prawie 20 latach dodatkowej obserwacji, multiwitaminy nie miały wpływu na śmiertelność w populacji chińskiej z niedoborem składników odżywczych. Słabo odżywione populacje powinny odnieść największe korzyści z suplementacji multiwitaminami, czyniąc to badanie silnym dowodem ich potencjalnie korzystnych efektów. Jednakże nie zaobserwowano korzyści z multiwitamin dla całkowitej śmiertelności. Duża prospektywna kohorta starszych kobiet (38 772 uczestniczek, 61,6 lat w chwili rozpoczęcia badania) w Iowa Women’s Health Study wykazała, że ​​przez ponad 19 lat większość suplementów diety nie wiązała się ze zmniejszeniem całkowitej śmiertelności.

SUPLEMENTY WITAMINOWE – BADANIA.

National Institutes of Health-AARP Diet and Health Study zbadało związek między spożyciem suplementów multiwitaminowych, a ryzykiem zachorowania na raka prostaty u 295344 mężczyzn. Wyniki sugerują, że regularne stosowanie multiwitamin nie było związane ze zmniejszonym ryzykiem raka prostaty. Jednak w grupach z historią raka gruczołu krokowego w rodzinie, stosujących duże ilości multiwitamin zaobserwowano wzrost ryzyka.

Badań obserwacyjnych jest więcej, jednak złotym standardem do rozwiązania kwestii, czy dana praktyka oferuje korzyści lub szkody, polega na przeprowadzeniu randomizowanego badania kontrolowanego (RCT). Dzięki niemu można uzyskać bardziej przekonujące dowody dotyczące ryzyka śmiertelności związanego ze stosowaniem multiwitamin. Z racji, że mamy metaanalizę, czyli podsumowanie owych badań zebranych w całość warto ją przytoczyć dla tero artykułu zamiast skupiać się na pojedynczych badaniach.

Wyniki metaanalizy opublikowanej w 2013 roku, która objęła 21 RCT (w tym ponad 91 000 osób) wykazały, że suplementacja multiwitaminowo-multimineralna nie ma istotnego wpływu na ryzyko śmiertelności ze wszystkich przyczyn, śmiertelności o etiologii naczyniowej lub śmiertelności z powodu raka.

CZY WARTO STOSOWAĆ SUPLEMENTACJĘ MULTIWITAMINĄ?

Badanie Physicians Health Study II to jedyne z największych na dużą skalę, randomizowane, podwójnie zaślepione, kontrolowane placebo badanie, w którym zbadano długoterminowe skutki powszechnie dostępnej multiwitaminy (Centrum) w zapobieganiu chorobom przewlekłym. Po ponad dziesięciu latach leczenia i obserwacji u 14 641 mężczyzn, codzienne przyjmowanie multiwitaminy nie zmniejszało ryzyka poważnych zdarzeń sercowo-naczyniowych, zawału mięśnia sercowego, udaru mózgu.

Niedawno opublikowano tzw. przegląd parasolowy, który analizuje przeglądy i metaanalizy badań, w celu oceny spójności tematu. Ogólnie rzecz ujmując przeglądy parasolowe pozwalają uzyskać zrozumienie szerokiego obszaru tematycznego. Celem owego przeglądu było zbadanie dowodów na wpływ suplementów diety oraz interwencji żywieniowych na śmiertelność i wyniki sercowo-naczyniowe u dorosłych. Przegląd dość istotny dla żywieniowców, gdyż objął prawie milion uczestników. W każdym razie preparaty multiwitaminowe nie miały wpływu na śmiertelność ani na wyniki chorób sercowo-naczyniowych.

Można więc śmiało powiedzieć, że preparaty multiwiaminowe nie wpływają korzystnie na zdrowie. Wstrzymałbym się jednak od stwierdzenia „neutralne”, gdyż nie to było celem tego artykułu. Jest jeszcze inna kwestia, którą chciałbym poruszyć.

SUPLEMENTY MULTIWITAMINOWE, A WYNIKI SPORTOWE.

Suplementacja witaminami i minerałami, często w bardzo dużych dawkach, jest powszechnie stosowana przez sportowców dążących do poprawy swoich wyników. Na rynku istnieje wiele preparatów zawierających duże dawki, zakładając, że więcej witamin, oprócz tych dostarczanych w diecie, jest niezbędne dla optymalnego zdrowia, jak i wyników sportowych. Ogólny przegląd literatury potwierdza pogląd, że suplementy multiwitaminowe/mineralne są niepotrzebne dla sportowców lub innych osób aktywnych fizycznie, które stosują dobrze zbilansowaną dietę. Na przykład suplementacja minerałem multiwitaminowym przez 3 miesiące nie przyniosła żadnych wykrywalnych zmian w pomiarach sprawności fizycznej, w tym wydolności tlenowej i sile mięśni, w grupie zdrowych, aktywnych fizycznie mężczyzn.

W jednym z najbardziej wszechstronnych badań, naukowcy ocenili wpływ długotrwałej (7–8 miesięcy) suplementacji witamin i minerałów (100 do 5000 % RDA przy dobrze skrojonej diecie) u 82 sportowców rangi krajowej z czterech dyscyplin (koszykówka, gimnastyka, wioślarstwo i pływanie) na wyniki. Wykonano testy specyficzne dla sportu i typowe testy wytrzymałościowe, a także oceniono wydolność tlenową i beztlenową. Nie zaobserwowano istotnego wpływu suplementacji na jakąkolwiek miarę sprawności fizycznej w porównaniu ze sportowcami, których witaminowe i mineralne RDA zostały spełnione przez normalne spożycie wraz z dietą.

SUPLEMENTY WITAMINOWE SĄ POTRZEBNE?

Pomoc ergogeniczna z suplementacji preparatami witaminowymi jest raczej żadna dla naszego zdrowia. Niektórzy uzasadniają suplementację witaminami „uzupełnianie niedoborów”. To jak najbardziej trafny argument o ile owe niedobory występują i są zdiagnozowane (!). Choć dookoła straszą niedoborami, nie są one wcale takie częste.

„Składniki odżywcze, które często wymagają uzupełnienia obejmują żelazo, wapń i witaminę D. Jod (dla osób żyjących w obszarach o niskim poziomie jodu w żywności lub nie stosujących soli jodowanej), kwas foliowy (dla kobiet, które chcą zajść w ciążę) i witamina B 12 (dla osób stosujących dietę wegańską). Suplementacja może być uzasadniona w tych grupach populacji, ale te rozważania nie dotyczą wszystkich sportowców”.

Przestrzegam z góry przed suplementacją żelaza „zachowawczo”. Suplementacja żelaza u osób z odpowiednim poziomem ferrytyny może spowodować objawy, takie jak wymioty, biegunki i bóle brzucha, ale także rozwinąć się w hemochromatozę i niewydolność wątroby. Zanim zaczniesz uzupełniać, sprawdź czy jest co do uzupełniania. I pamiętaj, że żywność będzie czasami lepszym rozwiązaniem niż suplementy, choć to wątek na osobny artykuł.