Ocena wydolności fizycznej.

Ocena wydolności fizycznej to podstawowe badanie czynnościowe zawodnika, które daje nam obraz możliwości wysiłkowych danej osoby. Wyniki poszczególnych testów pozwalają nam sprecyzować jednostkową tolerancję na wysiłek fizyczny, dając nam możliwość porównania na podstawie cyklu badań w konkretnych punktach cyklu treningowego.

Ze względu na szerokość pojęcia, jakim jest wydolność fizyczna, nie możemy konkretnie ocenić jednym badaniem, że jest ona dobra lub nie. W tym celu stworzono różne formy testowe dla zawodników, rozszerzając wachlarz czynników, które mają wpływ na naszą wydolność i mogą przekłamywać niektóre rodzaje badań. Wspólną cechą wszystkich badań jest fakt, że oceniamy wydolność danego osobnika zawsze w towarzystwie określonego typu wysiłku fizycznego, nigdy na podstawie suchych parametrów w stanie spoczynku.

Jak to wygląda w praktyce?

Testy można opisać na podstawie trzech elementów: wielkości obciążenia, czasu trwania oraz przebiegu. Przez przebieg rozumiemy typ pomiarów, tj. w trakcie samego badania, jak i bezpośrednio po zakończonym wysiłku.

Podstawą każdego badania wydolności fizycznej jest ilość zużywanego tlenu w narzuconej przez badanie jednostce czasu, dlatego też w pierwszej kolejności wykonuje się próby na ergometrze, bieżni czy wstępowanie na podwyższenie, które są zdecydowanie cięższe.

Przykładowe próby to: PWC170, próba Harwardzka czy test Wingate.

Ważne pojęcie przy wszystkich próbach wydolności to: pułap tlenowy, czyli w skrócie VO2max – jest to maksymalne pobieganie tlenu w danej jednostce czasu, podyktowane jest ono możliwościami przepompowania krwi przez serce we wspomnianej jednostce czasu.

VO2max można określić w przybliżeniu na podstawie naszego tętna oraz częstością pobierania tlenu – do określenia służą normogramy, np. Astranda czy Margarii.

Testy wydolności można podzielić na próby:

• ortostatyczne – oceniają pracę obwodowego układu krążenia, np. Schellonga lub Cramptona
• służące ocenie całego układu krążenia, np. Harwardzka czy Martineta
• oceniające pracę samego mięśnia sercowego, np. Valsalvy i Flacka

Wszystkie powyższe próby opisaliśmy osobno na naszej stronie – zachęcam do lektury.

Opisane testy są przeznaczone głównie dla osób zdrowych, ponieważ wówczas są najbardziej miarodajne, ale… Mogą służyć jako forma rehabilitacji, szczególnie dla osób po kontuzjach układu ruchu lub takie, które miały za sobą dłuższy okres rekonwalescencji w pozycji leżącej (tutaj wybieramy chociażby próby ortostatyczne).

Próby ortostatyczne to nic innego, jak badanie reakcji organizmu na zmianę pozycji ciała z poziomej do pionowej, gdzie monitorujemy zmiany tętna oraz ciśnienia krwi. Ma to na celu kontrolę pracy układu krążenia, który zmienia pozycję komfortową, na pionową, co mocno rzutuje na siłę przepływu krwi przez organizm.

W trakcie jakichkolwiek prób wydolności fizycznej należy stale obserwować osobę badaną, reagując na wszelkie objawy nietolerancji danego typu wysiłku, aby w najgorszym wypadku przerwać badanie.

W związku z tym nie można w ten sposób testować osób, które wykazują objawy niewydolności krążeniowo-oddechowej. Unikniemy w ten sposób niepotrzebnych komplikacji, a przede wszystkim, nie wpłyniemy na stan zdrowia badanego.