Ocena wydolności fizycznej.

Badanie wydolności fizycznej stanowi fundamentalny pomiar aktywności sportowej jednostki, umożliwiający zrozumienie jej potencjału wysiłkowego. Wyniki testów pozwalają precyzyjnie określić indywidualną tolerancję na wysiłek fizyczny oraz porównać ją w różnych etapach cyklu treningowego.

Z uwagi na złożoność pojęcia, jakim jest wydolność fizyczna, nie jest możliwe jednoznaczne jej ocenienie za pomocą pojedynczego badania jako dobrej lub złej. Dlatego opracowano różnorodne testy dla sportowców, które uwzględniają szerszy zakres czynników wpływających na wydolność oraz mogą eliminować błędy wynikające z ograniczeń niektórych metod badawczych.

Wszystkie badania mają to samo założenie: oceniamy wydolność jednostki zawsze w kontekście określonego rodzaju wysiłku fizycznego, zamiast bazować jedynie na suchych parametrach w stanie spoczynku.

Elementy składowe testów wydolnościowych.

Testy można opisać na podstawie trzech elementów: wielkości obciążenia, czasu trwania oraz przebiegu. Przez przebieg rozumiemy typ pomiarów, tj. w trakcie samego badania, jak i bezpośrednio po zakończonym wysiłku. Podstawą każdego badania wydolności fizycznej jest ilość zużywanego tlenu w narzuconej przez badanie jednostce czasu, dlatego też w pierwszej kolejności wykonuje się próby na ergometrze, bieżni czy wstępowanie na podwyższenie, które są zdecydowanie cięższe. Przykładowe próby to: PWC170, próba Harwardzka czy test Wingate.

Pułap tlenowy w badaniach wysiłkowych.

Ważne pojęcie przy wszystkich próbach wydolności to: pułap tlenowy, czyli w skrócie VO2max – jest to maksymalne pobieranie tlenu w danej jednostce czasu, podyktowane jest ono możliwościami przepompowania krwi przez serce we wspomnianej jednostce czasu. VO2max można określić w przybliżeniu na podstawie naszego tętna oraz częstością pobierania tlenu – do określenia służą normogramy, np. Astranda czy Margarii.

Podział testów wydolności:

• ortostatyczne – oceniają pracę obwodowego układu krążenia, np. Schellonga lub Cramptona
• służące ocenie całego układu krążenia, np. Harwardzka czy Martineta
• oceniające pracę samego mięśnia sercowego, np. Valsalvy i Flacka

Wszystkie powyższe próby opisaliśmy osobno na naszej stronie – zachęcam do lektury. Opisane testy są przeznaczone głównie dla osób zdrowych, ponieważ wówczas są najbardziej miarodajne, ale… Mogą służyć jako forma rehabilitacji, szczególnie dla osób po kontuzjach układu ruchu lub takie, które miały za sobą dłuższy okres rekonwalescencji w pozycji leżącej (tutaj wybieramy chociażby próby ortostatyczne).

Czym są próby ortostatyczne?

Próby ortostatyczne są kluczowym narzędziem diagnostycznym w medycynie, pozwalającym ocenić stabilność układu krążenia oraz wykryć ewentualne zaburzenia. Obserwacja zmian tętna i ciśnienia krwi podczas zmiany pozycji ciała dostarcza cennych informacji o elastyczności naczyń krwionośnych oraz regulacji ciśnienia krwi. Dzięki tym badaniom lekarze mogą zdiagnozować choroby układu sercowo-naczyniowego i podejmować odpowiednie działania terapeutyczne.

Obserwacja w tracie prób wysiłkowych.

Podczas wszelkich prób wydolności fizycznej istotne jest ciągłe monitorowanie osoby badanej, gotowość do reagowania na ewentualne objawy nietolerancji wysiłku oraz możliwość przerwania badania w razie konieczności. W przypadku osób wykazujących symptomy niewydolności krążeniowo-oddechowej, testowanie w ten sposób może być niebezpieczne. Unikanie tego ryzyka pozwoli uniknąć potencjalnych powikłań oraz zagwarantować bezpieczeństwo i dobrostan badanych.