Wpływ niedoczynności tarczycy na zdrowie

Jednym z najbardziej rozpowszechnionych działań hormonów tarczycy jest ich wpływ na metabolizm. Z racji, że większość ludzi ma wypaczone wyobrażenia związane ze słowem metabolizm, będziemy używać jego synonimu – wydatek energetyczny. Dokładnie tak! Metabolizm określa się poprzez pomiar ilości tlenu zużywanego przez organizm w określonym czasie. Jeśli pomiaru dokonuje się w spoczynku, określa się go mianem spoczynkowej przemiany materii (REE – resting energy expenditure; spoczynkowe wydatki energetyczne).

W rzeczywistości pomiar REE był jednym z pierwszych testów stosowanych do oceny stanu tarczycy. U pacjentów, u których gruczoły tarczycy nie działały, stwierdzono niskie REE, natomiast u osób z nadczynnością tarczycy obserwowano wysokie REE. Tak było aż do pojawienia się metod bezpośredniego pomiaru TSH i hormonów tarczycy. W rzeczywistości molekularne podstawy wpływu hormonów tarczycy na wydatki energetyczne (EE – energy expenditure) nie są w pełni zrozumiałe, a skutki subtelnej dysfunkcji osi tarczycy na EE nie zostały jeszcze do tej pory jasno określone.

Pomimo tej niepewności, powszechne jest przekonanie, że minimalne zmiany w hormonach tarczycy powodują znaczne zaburzenia w wydatkach energetycznych, nawet przy braku nieprawidłowości w poziomach TSH lub hormonów tarczycy. Prowadzi to do tego, że wielu leczonych pacjentów z niedoczynnością tarczycy skarży się na zwiększenie masy ciała pomimo normalnego poziomu TSH, co prowadzi do frustracji, żądania wyższych dawek lewotyroksyny (LT4) lub poszukiwania alternatywnych terapii.

WYDATEK ENERGETYCZNY – TSH I HORMONY TARCZYCY.

Głównym celem moich poszukiwań było znalezienie odpowiedzi na pytanie: o ile rzeczywiście może obniżyć się spoczynkowy wydatek energetyczny w zależności od TSH, czy hormonów tarczycy w zakresach norm laboratoryjnych, bez ekstremalnych przypadków? Pośrednio odpowie to na pytanie: Czy niedoczynność tarczycy lub Hashimoto rzeczywiście utrudnia odchudzanie?

Samuels i wsp. (2017) ocenili spoczynkową przemianę materii u 140 osób z niedoczynnością tarczycy otrzymujących przewlekłą terapię zastępczą lewotyroksyną (LT4), o poziomach TSH w całym zakresie norm laboratoryjnych (0,34 do 5,6 mU/L). Badanych podzielono na dwie grupy na podstawie poziomów TSH w surowicy:

• TSH o niskim poziomie normy (TSH 0,34 do 2,50 mU/L,)
• TSH o wysokim poziomie normalnym (TSH 2,51 do 5,60 mU / L).

Podział TSH oparto na debacie na temat zmniejszenia zakresu odniesienia TSH do górnej granicy mającej wynosić 2,50 mU/L. Nie było różnic w BMI ani parametrach składu ciała między dwiema grupami. Wartości spoczynkowych wydatków energetycznych były podobne w obu grupach.

Poprzez analizę w obu grupach z poziomami hormonów tarczycy jako zmiennymi ciągłymi, REE i REE/LBM były bezpośrednio skorelowane z poziomami fT3 ale nie z fT4 lub TSH.

HORMONY TARCZYCY I TSH – BADANIE.

W innym badaniu Samuels i wsp. (2016) porównali REE między trzema grupami kobiet:

• 26 kobiet otrzymujących przewlekłe dawki LT4 (lewotyroksyny) hamujące TSH,
• 80 kobiet z eutyreozą otrzymujących zastępcze dawki LT4,
• 16 kobiet z eutyreozą jako grupe kontrolną.

REE był o 6% niższy w grupie terapii zastępczej LT4 w porównaniu z grupą z supresji TSH (1302 vs. 1376 kcal / dzień) i był o 4% niższy w grupie terapii zastępczej LT4 w porównaniu ze zdrową grupą kontrolną (1302 vs. 1354 kcal / dzień), chociaż nie było to istotne statystycznie.

Podobnie jak w poprzednim badaniu, REE (REE/kg) było dodatnio skorelowane z poziomami fT3 w surowicy, ale nie z poziomami fT4 lub TSH.

T4, A KONTROLA POZIOMU HORMONÓW TARCZYCY – BADANIE.

Al-Adsani i wsp. (1997) zmierzyli spoczynkowy wydatek energetyczny (REE) w małej grupie 9 pacjentów z niedoczynnością tarczycy o różnej etiologii, w różnych odstępach czasu, dostosowując dawkę T4 w celu osiągnięcia normalnego, obniżonego i podwyższonego poziomu TSH.

Zmiany dawki tyroksyny wywołały znaczące różnice w poziomach TSH u większości pacjentów. Wartości TSH mieściły się w zakresie od 0,05–18 mU/L. Indukowane zmiany w poziomach T4 i T3 były mniejsze i przez większość czasu stężenia tych hormonów pozostawały w normalnym zakresie.

Zarówno wolny T4, jak i TSH korelowały znacząco z dawką, ale nie było tak w przypadku T3. Znaczy to, że lewotyroksyna nie jest skuteczna w zwiększaniu poziomu bardziej aktywnego hormony jakim jest T3. Ponieważ TSH w surowicy odzwierciedlał efekt końcowy hormonów tarczycy, przyjęto go jako wskaźnik referencyjny statusu tarczycy. Ponieważ głównym wyznacznikiem REE jest masa beztłuszczowa (FFM) REE zostało znormalizowane przez FFM, a wyniki wyrażone w kcal/kg FFM.

Na podstawie takich badań wiele osób doszło do wniosku, że zmiany poziomów hormonów tarczycy, które prowadzą do zmian REE, powinny również powodować zmiany masy ciała.

HORMONY TARCZYCY MAJĄ WPŁYW NA MASĘ CIAŁA?

Jednak REE to nie koniec układanki związanej z masą ciała. Związek między szybkością metabolizmu, bilansem energetycznym, a zmianą masy jest bardziej złożony. Istnieje wiele innych hormonów, białek i innych substancji chemicznych, które są bardzo ważne dla kontrolowania wydatku energetycznego, przyjmowania pokarmu i masy ciała. Trudno jest przewidzieć wpływ zmiany tylko jednego z tych czynników (takich jak hormon tarczycy) na masę ciała jako całość.

W konsekwencji nie można przewidzieć wpływu zmiany stanu tarczycy na masę ciała danej osoby. Choć wydaje mi się na podstawie powyższych badań, że zmiany w granicach norm laboratoryjnych nie powodują szczególnie wielkich zmian w wydatkach energetycznych.